OTL08-22, reisverslag, Oost-Spitsbergen - Arctic Academy

De Arctic Academy is een samenwerking tussen SEES.nl (Scientific Expedition Edgeøya Spitsbergen), Oceanwide Expeditions en SNP natuurreizen. Samen hebben zij het mogelijk gemaakt dat deze bijzondere expeditie kon plaatsvinden. Tijdens deze expeditie reisden wetenschappers en toeristen samen naar een van de meest afgelegen plekken van het poolgebied. Het primaire doel van de SEES-expeditie was wetenschappelijk onderzoek op Edgeøya. Het secundaire doel was om een breed en algemeen publiek te informeren over dit onderzoek en wat er gebeurt in de arctische gebieden. Dit logboek is geschreven tijdens de expeditie door de gidsen van Oceanwide Expeditions. Het is bedoeld om een indruk te geven van wat er tijdens de expeditie is gebeurd. Het is geenszins bedoeld als wetenschappelijk verslag en heeft ook geen journalistieke ambities. Met dit logboek willen we de deelnemers van de Arctic Academy en de SEES-expeditie een blijvende herinnering geven aan deze bijzondere reis. Namens de Arctic Academy, Jan Belgers Expeditieleider Oceanwide Expeditions Maarten Loonen Wetenschappelijk expeditieleider

Na een langverwacht vertrek (een paar jaar voor de meesten van ons) en een hoop gedoe door de staking van de SAS zijn de meesten van ons in staat geweest om Longyearbyen te bereiken, de grootste nederzetting in de Arctische archipel van Spitsbergen. Ons schip voor de komende 9 dagen, de M/V Ortelius, brengt ons samen om de polaire omgeving van het hoge noordpoolgebied te verkennen en te onderzoeken. Longyearbyen is een van de meest noordelijke nederzettingen ter wereld. Het begon als een mijnstad en is vernoemd naar John Munro Longyear (1850-1922), die in 1906 de Arctic Coal Company oprichtte. Er wordt nog steeds steenkool gewonnen op Spitsbergen, maar de productie is gedecimeerd en wordt voornamelijk gebruikt voor warmtekrachtkoppeling in de nederzettingen Longyearbyen en Barentsburg. Het schip lag aangemeerd aan de kolenkade en we konden de hopen vers gedolven steenkool zien. De bemanning verwelkomde ons aan boord en we werden door het vriendelijke hotelpersoneel naar onze hutten gebracht. We begonnen met de verplichte veiligheidsoefening en voeren om 18:00 uur uit naar Edgeøya. We dineerden in het restaurant terwijl we door Isfjord voeren. Na het diner verwelkomden we de kapitein en kregen we van Jan en Maarten informatie over de reis en de plannen voor de komende dagen. Ondertussen begonnen enkele onderzoekers met het klaarmaken van het lab op het helikopterdek.

We hadden een beetje deining vanuit het westen gedurende de nacht, maar niets ernstigs, zelfs toen we Sørkapp rondden bleef ons schip kalm. Het grootste deel van de dag waren we omringd door mist, waardoor we niet met de zodiacs op pad konden gaan om te genieten van de enorme aantallen Brunnich's zeekoeten die op de kliffen van Stellingfjellet broeden en om een wandeling te maken in de omgeving. In de namiddag hadden we onze eerste reeks lezingen. Na 6 uur zeilen kwamen we aan bij Kapp Lee. De lucht was een beetje opgeklaard, maar ook de wind was flink toegenomen. We bleven de rest van de avond en nacht voor anker liggen bij Kapp Lee. Gedurende de hele vaartijd werd er continu gescout en geteld door het vogel- en zoogdierenteam op de boeg van het schip. In de doos die daar speciaal voor de SEES-expeditie was neergezet, waren ze continu aan het scouten en tellen tijdens alle vaaruren - ook 's nachts, tenzij ze door de mist niets konden zien. Ondertussen werkte het labteam hard om het lab op het helikopterdek klaar te maken. Het lab was nodig voor een aantal experimenten met verschillende soorten zoöplankton en voor de eerste analyses van de monsters die op land en op zee waren genomen. Voor het diner hadden we onze dagelijkse recap in de bar waar Jan en Maarten reflecteerden op de afgelopen dag en de plannen voor de komende dag presenteerden. Na weer een heerlijk diner brachten we nog wat tijd door in de collegezaal om naar een aantal interessante lezingen te luisteren. Maarten was strikt in het geven van niet meer dan 15 minuten tijd aan de sprekers, zodat alle wetenschappers hun werk konden presenteren en er ook genoeg tijd overbleef voor vragen.

Plan ABCD Velen van ons stonden vroeg op om te genieten van het uitzicht vanaf het schip op Kapp Lee. De mist was nergens te bekennen dus de lucht was erg helder ..... waardoor we onze eerste ijsbeer aan land konden zien! Het was spannend om deze beer te zien, voor velen van ons de eerste ijsbeer ooit. Maar een ijsbeer op land betekent geen landing, dus gingen we over op plan B: proberen recht voor Rosenbergdalen te landen. Tijdens het ontbijt ging een groep gidsen op verkenning om de landingsomstandigheden te bekijken. Ze kwamen kletsnat terug. De branding afkomstig van de deining uit het zuidwesten die ongehinderd door Storfjorden rolde, maakte een veilige landing onmogelijk. We startten de hoofdmotor voor plan C: opnieuw en voeren noordwaarts naar Sundneset in de monding van Freemansundet. Er werd in de verte een beer gezien op Edgeøya aan de andere kant van de kloof, maar dat was op veilige afstand. Ons gidsenteam ging aan wal bij Würzburger hytta en scande het gebied, veel nieuwsgierige rendieren dus het zag er veelbelovend....however uit. De twee verre beren en onze kant van Freemandsundet begonnen in onze richting te lopen was de boodschap die van de brug kwam. En tegen de tijd dat het verkennersteam weer in de zodiacs zat, waren ze te dichtbij om door te gaan met de landing. Terug naar Kapp Lee om te zien hoe de situatie zich daar had ontwikkeld met gemengde resultaten: een actieve beer rolde op zijn achterpoten door de lucht wat erg leuk was om te zien, maar het maakte wetenschap aan land onmogelijk. Dus kwamen we op plan D, we zeilden naar Negribreen (zwarte gletsjer) waar we allemaal uit gingen voor een prachtige avond zodiac cruise met enorme ijsbergen van zwart naar wit en veel blauw, een nieuwsgierige walrus, twee vrij zeldzame vogelsoorten (Ivoormeeuw en Vorkstaartmeeuw) en als klap op de vuurpijl een eenzame beluga die onder een van de zodiacs dook!

We hebben het gehaald! Nadat de scouting zodiac het haalbaar achtte om aan land te gaan, konden we doen waarvoor we gekomen waren: wetenschap en excursies in Rosenbergdalen. Het was erg mooi weer en de uitzichten waren prachtig. De verschillende groepen verspreidden zich over de valleibodem. De vegetatiegroep begon met het bekijken van de veranderingen in hun vegetatiepercelen ten opzichte van 2015. De rendieronderzoekers liepen de vallei in op zoek naar oude rendiergeweien. Andere onderzoekers en toeristen verzamelden plastic om de herkomst ervan te analyseren. Er waren ook groepen die langere en kortere wandelingen maakten. Het weer was geweldig en we genoten allemaal van de planten, de rendieren, vogels met hun jongen en de prachtige omgeving. Nadat we onze lunch in de buitenlucht hadden opgegeten, werd er vanaf de brug een beer gezien die naar het zuiden liep en om veiligheidsredenen moesten we onze activiteiten op het land staken en beginnen met evacueren en teruggaan naar het schip. De wind was toegenomen waardoor het instappen in de zodiacs een natte ervaring werd. We besloten eerst de wandelgroepen te evacueren en probeerden de onderzoekers hun werk te laten voortzetten. Met minder mensen aan land - waardoor we sneller konden evacueren als dat nodig was - en de beer geen interesse toonde, gingen twee groepen wetenschappers verder met hun werk. De beer besloot echter om de vegetatie te bekijken wat er in Rosenbergdalen gebeurde en liep in de richting van de vegetatiegroep, zodat een onmiddellijke evacuatie nodig was. Ze verzamelden haastig hun spullen om opgepikt te worden aan de kustlijn. Enkele minuten nadat iedereen in de zodiacs zat, verscheen de jonge vrouwelijke ijsbeer aan de kustlijn die de groep de hele weg had gevolgd...... Na deze spannende ontmoeting met ijsberen die gelukkig eindigde met een veilige evacuatie, zowel voor ons als voor de ijsbeer. S Avonds vertelde Annette ons meer over de ijsberen en hun gedrag en liet ze ons een aantal indrukwekkende filmpjes zien, gemaakt door de Nederlandse ijsbeer-expert Jouke Prop.

Tijdens het ontbijt zeilden we de korte afstand van Rosenbergdalen naar Kapp Lee. Het weer zag er veelbelovend uit en we waren erg blij dat we aan wal konden gaan. De plek waar het allemaal begon in 1968 met het ijsberenonderzoek van de 4 idealistische en avontuurlijke studenten Erik Flipse, Ko de Korte, Piet Oosterveld en Paul de Groot. Met z'n vieren verbleven ze 14 maanden op Kapp Lee om te proberen ijsberen te merken. Vanwege de situatie met de ijsberen en de aantrekkende wind (zoals verwacht), zijn we niet afgedwaald. De Arctic Academy genoot van het uitzetten van de walrussen, de archeologen onderzochten de overblijfselen van de oude pomorhut, er werden vegetatiepercelen bemonsterd en de zoektocht naar overblijfselen van oude rendieren werd voortgezet terwijl er een groot aantal levende rendieren rondliep. Een hobbelige zodiac rit bracht ons terug naar het schip en we genoten van de lunch terwijl we onderweg waren naar Sundbukta. Voordat we in de zodiacs konden stappen, verscheen er een beer op de oever die in de richting liep van waar we onze werkzaamheden wilden beginnen....weer een no go, maar we konden hem mooi bekijken vanaf het schip. Ondertussen was de wind gaan gieren dus durfden we niet meer het water op en in plaats daarvan hadden we drie lezingen. s Avonds waren we allemaal gefascineerd door de verhalen van Ko de Korte, over zijn verblijf bij Kapp Lee meer dan 50 jaar geleden.

Vandaag werd de logistiek zo ingewikkeld vanwege de ijsberen dat we de wetenschappers en de Arctic Academy moesten opsplitsen. s Ochtends deed een kleine groep onderzoek op het grote meer van Zorellvatnet terwijl de lezingen aan boord werden gehouden. In de namiddag gingen we er allemaal op uit, sommigen voor een zodiac cruise rond Ureinskagen terwijl anderen de kleine meren op dat eiland bemonsterden. Het eiland bestaat volledig uit doloriet en zag er vrij kaal uit, maar we zagen zeehonden, veel vogels waaronder een grote noordse duiker en sommigen van ons gingen zelfs een ijsbeer bekijken. Na het diner ging een andere kleine groep wetenschappers naar de kleine meren bij de Würzburgerhytte, die ook tijdens SEES 2015 werden bezocht terwijl de Arctic Academy nog wat lezingen kon bijwonen. Iedereen was rond middernacht terug aan boord, een lange en geslaagde dag!

De dag begon veelbelovend! We waren 's nachts een stukje zuidelijker gevaren en we lagen voor anker bij Russebukta waar we veel activiteiten aan wal hadden gepland. Toen de eerste zodiacs vertrokken stond er nog steeds behoorlijk wat wind, maar de derde poging om de gletsjer- en rendiergroepen aan land te brengen was succesvol. Tijdens het pendelen van de rest van de passagiers en de wetenschapper ging de wind liggen en werd het echt mooi weer. Bewolkt met wat regendruppels maar warm en niet zoveel wind. We verspreidden ons allemaal om ons ding te doen, plastic of geweien verzamelen, boren in meren, paddenstoelen plukken, noem maar op en we hebben een wetenschapper die het bestudeert ;-). Ondertussen waren er ook wandelgroepen verspreid over de toendra en zij ontmoetten, bezochten en genoten van zowel de lokale bevolking (rendieren, Poolvos) als de geïmporteerde (de wetenschappers). Na een lange dag in het veld waren we allemaal net voor 19:00 terug op het schip waar we een BBQ hadden op het helidek!

S Nachts zeilden we naar het zuidwesten en 's ochtends werden we wakker in de buurt van Stellingfjellet, maar daar hadden we een gps voor nodig, want er hing dichte mist om ons heen. Het weerbericht gaf aan dat er geen verbetering werd verwacht, dus besloten we door te zeilen zodat we 's middags al in Hornsund konden zijn. We bleven aan boord en hadden lezingen, een workshop met de sociale wetenschapper en een beetje ontspanning na de lange (wandel)dag van gisteren. Laat in de middag zeilden we het grote fjord van Hornsund in met een prachtig uitzicht! We waren weer terug bij de westkust waar de geologie prachtig is door de botsing met Groenland eeuwen geleden. De beslissing om door te gaan betaalde zich uit. Na het diner hadden we 24 knopen wind toen we een wandeling gingen maken naar Gnålodden. De gidsen hadden een perimeter uitgezet en we konden vrij rondlopen en de hut bezoeken waar de beroemde vrouwelijke pelsjager Wanny Wolstad ooit woonde en de overblijfselen van een oude Pomor-hut en graf. De poolmeeuwen gaven duidelijk aan wanneer we te dicht bij hun nest kwamen.

Dikke mist omringde ons toen het gidsenteam plannen maakte voor de dag, maar het geluk was weer met ons! Tijdens het ontbijt trokken de wolken op en maakten we een landing bij de vogelkliffen van Ingeborgfjellet waar duizenden Kleine Alken om ons heen vlogen en we konden genieten van de geluiden die ze maakten als "dronken zeemannen" Tijdens de lunch verplaatste de kapitein het schip en hadden we die middag zowel een zodiac cruise als wandelmogelijkheden op de vlakke gebieden in Van Muydenbukta, een plek die bezaaid ligt met oude walvisbotten en helaas ook moderne plastics. Maar dat creëerde werk voor de wetenschappers op dit laatste uitstapje van deze ongelooflijke reis!

Het was nu tijd om afscheid te nemen van ons grote avontuur, van ons veilige drijvende thuis en van onze lieve nieuwe vrienden! Vanochtend lag de Ortelius naast de post in Longyearbyen klaar om van boord te gaan, wat een droge landing was vergeleken met onze inscheping en landingen tijdens de reis. Nadat we hadden genoten van ons laatste ontbijt aan boord konden we om 09.00 uur van boord, voor onze bus naar de stad en later naar het vliegveld. Namens Oceanwide Expeditions, kapitein Mika Appel en de officieren, alle bemanningsleden, het expeditieteam en het hotelteam, was het een genoegen om met jullie te reizen! www.oceanwide-expeditions.com www.sees.nl