OTL04-17, reisverslag, Spitsbergen: Ijsbeer Special

Op deze prachtige zonnige, verbluffend warme dag in Longyearbyen, toen we op weg gingen naar de pier, ontdekten we dat we inderdaad op het punt stonden aan een avontuurlijke reis te beginnen. De Ortelius lag voor anker in de fjord en toen we eenmaal bij de kleine pier waren aangekomen, ontmoetten we leden van het expeditieteam die voor onze bagage zorgden en ons zwemvesten overhandigden - onze transfer naar het schip zou per zodiac gebeuren. Al snel staken we het kalme water over in de richting van het schip. Nadat we de loopplank van Ortelius op waren gegaan, ontmoetten we het hotelteam dat ons naar onze hutten bracht. Zodra we ons hadden geïnstalleerd in ons comfortabele huis voor de komende 8 dagen, bevonden de meesten van ons zich ofwel op de buitendekken om van het uitzicht en de zon te genieten of in de bar voor een kopje koffie of thee. Al snel was het tijd om ons te verzamelen in de collegezaal voor verschillende welkomstbriefings. Een daarvan was door onze Ex-peditieleider Jan Belgers, een andere door onze hotelmanager Dejan (DJ). We werden ook gebrieft door derde officier John over de veiligheid van het schip en hoe we ons op het ergste moesten voorbereiden. Een oefening van het algemene alarm (zeven korte knallen gevolgd door één lange knal) werd gemaakt, en we trokken allemaal de SOLAS oranje reddingsvesten aan en verzamelden ons in de bar onder begeleiding van bemanning en personeel. Na een appèl om er zeker van te zijn dat iedereen aanwezig was, gingen we naar de reddingsboten en sommigen van ons gingen zelfs naar binnen. We keerden kort terug naar onze hutten voordat we ons hergroepeerden met kapitein Mika Appel in de lounge voor een welkomsttoast met champagne of sap voordat we naar de eetzaal gingen voor ons eerste heerlijke diner bereid door chef-kok Heinz en zijn personeel. Ondertussen voer de Ortelius door Isfjorden richting open zee. Net toen we ons dessert op hadden, vertelde onze Expeditieleider Jan ons dat er een speciale traktatie op ons wachtte: er waren walvissen gezien vlak voor het schip! En daar waren ze, verschillende slagen prachtig verlicht tegen de kustlijn - één, nog één, nog één, en wacht, er zijn er nog meer! Vol spanning en ontzag zagen we vier soorten baleinwalvissen - Blauwe Vinvis, Dwergvinvis, Gewone Vinvis en Bultrug - blazen, opduiken, duiken en de Bultrug brak zelfs vlak voor ons. Wat een spannende eerste dag en wat een begin van onze reis!

Toen we 's ochtends werden gewekt door Jan's zachte stem was het zonnig - alweer. Het voelde niet echt arctisch aan, maar we hoorden weinig klachten. Na het ontbijt werden we allemaal naar de collegezaal geroepen voor een briefing over hoe we ons aan land en in de zodiacs moesten gedragen en hoe we konden voorkomen dat we door een Ijsbeer werden opgegeten. Het uitdelen van de rubberen laarzen werd even uitgesteld omdat we nog een wildlife encoun-ter hadden. Na de prachtige walviservaring van de vorige dag, vonden we nu een aantal Walrussen op ijsschotsen. De kapitein slaagde er verschillende keren in ze te passeren, steeds dichterbij komend. Het was echt leuk om die hoogarctische zeehonden vredig op het ijs te zien rusten. Nadat we onze rubberlaarzen hadden gehaald, gingen we allemaal weer naar buiten. De kapitein stuurde de Ortelius door het Sørgattet, de smalle zeestraat tussen Danskøya en het hoofdeiland Spitsbergen. Prachtig landschap rondom, veel ijsschotsen in het water, sommige met nog meer Walrussen, besneeuwde bergen als achtergrond en dat alles met prachtig weer: voor de meesten van ons was het echt moeilijk om naar binnen te gaan om te lunchen. Na de lunch bleek dat we niet aan land konden gaan op Smeerenburg op Amsterdamøya. Er lag te veel ijs rond de landingsplaats en als het ijs zou verschuiven, zouden we wel eens vast kunnen komen te zitten op het eiland. De expeditiestaf stelde snel een "Plan B" op en we gingen nu aan land op het nabijgelegen Danskøya. Hier kregen we sneeuwschoenen voor onder onze rubberlaarzen, want het eiland was nog helemaal bedekt met sneeuw. We verdeelden ons in verschillende groepen en gingen op pad. Sommigen van ons beklommen hogere heuvels, anderen kleinere, terwijl anderen langs de kusten liepen, maar allemaal genoten we van het spectaculaire landschap en de historische verhalen die werden verteld. Van waar we liepen konden we veel verschillende plaatsen van historisch belang zien, van de overblijfselen van de 17e-eeuwse walvisvaart op Smeeren-burg, tot Virgohamna waar veel, meestal mislukte, expedities per vliegtuig naar de Noordpool waren begonnen. De bekendste was die van de Zweed Andrée, die met twee metgezellen in een met waterstof gevulde ballon naar de Pool probeerde te komen. Drieëndertig jaar na vertrek werden ze gevonden op Kvitøya, met hun dagboeken en zelfs onbewerkte foto's naast hun lichamen, zodat hun lot kon worden gereconstrueerd. Het bleek dat ze op het ijs waren neergestort, ver ten zuiden van hun doel, en zich een weg terug naar land hadden gebaand. Door de drift van het ijs waren ze er echter alleen in geslaagd om het zeer kale Kvitøya te bereiken, waarna ze kort daarna door onbekende oorzaak waren gestorven. Het was erg interessant om deze historische plaatsen te zien. Het zette ons aan het denken over de omstandigheden waarin de ontdekkingsreizigers van toen moesten overleven en gaf ons een geluksgevoel over de onze. Terug op het schip voeren we tussen een aantal eilanden door voordat de kapitein het schip naar het noorden keerde. Na het diner werd er plotseling op de scheepshoorn geblazen: we waren de 80e breedtegraad gepasseerd - een lijn die maar weinig mensen oversteken. Een paar minuten nadat we deze denkbeeldige lijn waren gepasseerd, raakten we het pakijs. Weer een heel bijzonder gezicht. Veel mensen gingen naar buiten om van dit spektakel te genieten. Onze gidsen hadden ons verteld dat er dit jaar veel ijs was, iets wat we nu met eigen ogen konden zien. Er werd met verrekijkers gezocht naar Ijsberen, maar die wilden zich (nog) niet laten zien. Omdat de zon niet onderging, moesten we echt op onze horloges kijken om te zien dat het tijd was om naar bed te gaan. Een moeilijke beslissing als het buiten zo mooi is..

Wakker worden aan de rand van het noordelijke pakijs is een tamelijk unieke ervaring die slechts weinigen ooit zullen meemaken. Een uitzicht van aaneengesloten ijsschotsen die zich uitstrekken naar de noordpool en verder naar het Amerikaanse poolgebied leidt tot introspectie en de gedachten gaan natuurlijk uit naar de vroege pioniers van dit onherbergzame landschap. De dagen die Ortelius doorbracht in het ijs waren adembenemend kalm, warm en aangenaam, maar voor de inheemse bevolking, walvisjagers, wetenschappers en ontdekkingsreizigers die hun brood verdienden met deze regio van de planeet, was het leven niet altijd even aangenaam. Het kan een ongelooflijk vijandige en meedogenloze omgeving zijn. Velen stierven of raakten verdwaald en werden nooit meer teruggevonden, duizenden kilometers van huis en haard. In het digitale tijdperk is het soms moeilijk te bevatten hoe het moet zijn geweest om naar het noorden te trekken, niet voor twee weken maar voor twee jaar! Beperkte communicatie, slechte leefomstandigheden en met gevaren die voortdurend hun sterfelijkheid bedreigden, was dit geen leven voor de gemiddelde mens. S Ochtends werd het schip, hoewel het niet echt in het ijs lag, omringd door grote ijsschotsen op tachtig graden noord. Voor degenen met een voorliefde voor cijfers: de kapitein en de bemanning hadden 2u45min nodig om 1,5 nm 9/10 pakijs te veroveren om de Ortelius terug in relatief open water te krijgen. Velen aan boord zijn gekomen om ijsberen te zien, maar voor mij is het veel unieker om in pakijs te zijn. Er zijn maar zo weinig schepen die dit soort ijzige wateren kunnen bevaren, en nog minder zijn toegankelijk voor het publiek. En dat onder zulke gunstige omstandigheden: blauwe lucht en t-shirtweer! Ongelooflijk! Ongetwijfeld zullen er ijsberen gezien worden tijdens deze reis, maar als je over een jaar of langer terugkijkt op de reis, denk dan eens aan waar je op deze dag in het pakijs was. Denk aan de velen die je voorgingen in een ander tijdperk, onder heel andere omstandigheden, en aan degenen die nooit zijn teruggekeerd.

Drie Arctische Limericks We begonnen onze dag met een aantal walrussen Hun grootte en slagtanden verbaasden ons allemaal Nauwelijks bewogen Ze zijn niet degenen die zich druk maken Ze erkenden Ortelius nauwelijks Tijdens de lunch zette het schip koers En kort daarna voeren we uit in een storm De de vogels waren vrij talrijk En de kennis van de gidsen was helder Voor een echte Spitsbergen dag faalden we niet We stuitten op een rendier Voor ons toonde het bijna geen angst Toen de luiken klikten Zijn wimpers flikkerden nauwelijks Het stond ons echt toe om heel dichtbij Alex Chavanne te komen

Van Hornsund wordt gezegd dat het Spitsbergen in een notendop is, en dat was het inderdaad. We gingen 's nachts naar het zuiden en werden 's ochtends wakker toen we de monding van Hornsund naderden, op weg naar de zon, de gletsjers en hopend dat we een beer zouden zien. Al van verre kon je de Hornsund piek (Hornsundtinden) zien oprijzen in een ijzige witte mantel die over zijn geluid waakte. Een adembenemende boottocht later komen we aan in de baai van Samarin (Samarinvågen) met snel ijs voor het gletsjerfront, kleinere gletsjers die aan de zijkanten naar beneden hangen en met verse ijsberensporen langs de kustlijn. We volgden ze intens door onze verrekijkers, alle ogen aan dek, in de hoop een glimp op te vangen van de koning van deze arctische wereld. En toen klonken die twee woorden over het voordek: ijsbeer! Er ging onmiddellijk een geroezemoes van haast en opwinding door het schip. Waar was hij? Verrekijker voor verrekijker, we werden allemaal afgestemd op de aanblik, en wat een aanblik was het! Het majestueuze dier liep gestaag langs de kustlijn en kwam steeds dichter bij de rand van het zee-ijs en ons schip. We konden elke draai, klim en zelfs een kleine duik op weg naar de monding van de fjord volgen. Na een snelle lunch, sprongen we in de zodiacs en gingen we op weg om de beer verder over het strand te zien lopen. Uiteindelijk lieten we de beer achter, die nu op het ijs voor de Mendelejevbreen lag te rusten, en gingen we met de zodiacs naar de volgende baai om aan de koude windvlagen te ontsnappen. Sommigen zagen de Koningseider en hier en daar doken een paar zeehonden op. Uiteindelijk gaven we ons allemaal over aan de vredige sfeer van de rustige baai en keken we naar een baardrobbenpup die op een ijsschots lag uit te rusten. Zijn moeder, die naar voedsel aan het vissen was, stak af en toe haar hoofd omhoog om haar jong te controleren. Een deel van de magie in deze krachtige momenten ligt in het feit dat we slechts bezoekers zijn in dit deel van de wereld. Voor een korte tijd kunnen ook wij rustig tussen de ijsschotsen zitten, alles in ons opnemen en zo even deel uitmaken van een wereld die blijft draaien lang nadat wij er niet meer zijn. De jacht gaat door, het getij ebt en stroomt en de gletsjers zullen zich voortdurend een weg naar zee banen. Laten we niet vergeten dat een geweldige dag werd afgesloten met een After Ijsbeer Barbeque op het helikopterdek. Uitstekend eten geserveerd met een bijgerecht van prima vista en een warme toddy met een roesje, het feest ging door tot lang nadat de tafels waren opgeborgen.

We werden wakker en Ortelius naderde de ingang van Hornsund fjord. Een prachtig landschap van grillige bergen en gletsjers ontvouwde zich. Camera's klikten onophoudelijk terwijl mensen reageerden op de dramatische geologie. De top van Bautaen domineerde het landschap. Weer een prachtige dag - de zon scheen, hoewel er een koude wind stond. Na een vroeg ontbijt gingen opgewonden passagiers aan boord van de zodiacs voor een lange tocht naar de enorme vogelklif bij Gnålodden. Na de landing vormden de gidsen een perimeterwacht, zodat iedereen aan wal vrij kon rondlopen tussen de pelsjagershut van Wanny Woldstad en de steile helling. Duizenden vogels krijsten terwijl ze over de richels vlogen en nestelden. De twee duikersboten dobberden tussen een paar eilanden voor de kust en volgden het spoor van bellen die aan het oppervlak achterbleven. Een gelukkige groep fotografen zag een bruine, smerig uitziende vos verschijnen hoog op de heuvel aan de voet van de klif en dook erop en doodde een ongelukkige vogel. Iedereen verspreidde zich over het aangewezen gebied dat door gidsen werd bewaakt en genoot van deze prachtige locatie. De zodiac-tocht terug was stuiterend en nat omdat de boten gedwongen werden om tegen de wind en golven in te varen. Na de lunch bleek een boottocht langs de rand van het snelle ijs winstgevend omdat een moederbeer met twee welpen voor een gletsjer werd gespot. De beren waren ver van het schip en moeilijk te zien zonder verrekijker. Ortelius verkende verder de fjord in, terwijl iedereen het landschap afspeurde voor een volgende waarneming. Na een tijdje klonk er weer een opgewonden roep, de eerder geziene beren naderden nu over het ijs. Wat er toen gebeurde was een van die prachtige zeldzame ontmoetingen. De moederbeer en de twee speelse en nieuwsgierige welpen naderden het schip en bewogen zich langs de ijsrand en namen verschillende poses aan, tot groot genoegen van de constant fotograferende bemanning, gidsen en passagiers. Na een redelijke tijd vertrok het schip en lieten we de beren achter op hun vredige vlakte van snel ijs. De fjordcruise ging verder in de richting van de gletsjer en er werd nog een beer gezien hoog op de heuvel, maar omdat hij landinwaarts liep, was het moeilijk om hem te fotograferen. Na het diner maakte een lange samenvatting door Jan, Arjen, de plastic onderzoekers en Bill met 'Kijken, Zien, Denken' gerelateerd aan het schilderen van de zee, een geweldige dag compleet. Voor veel passagiers was dit een intens emotionele dag in een reis vol prachtige ervaringen.

Om negen uur bevonden we ons in Recherchefjorden, genoemd naar de Franse wetenschappelijke expeditie uit 1838/1839 die hier overwinterde. Onze fjord lag beschut, terwijl in de Van Keulenfjord, waarvan Re-cherchefjorden een zijtak is, de wind snelheden tot 30 knopen of meer bereikte. We bevonden ons dus in rustiger water en een kort en comfortabel tochtje met de zodiac bracht ons naar de kust vanwaar we het binnenland in gingen: kleine hoopjes kiezelstenen, kleine meertjes met smeltende sneeuw en een grote lagune, allemaal het product van de zich nu herstellende Recherchebreen. Deze bre ( = Noors voor gletsjer) is een aantal jaren geleden sub-stantially gezwollen, zoals blijkt uit vrij hogere hopen zand en stenen, schijnbaar vooruitgeduwd door een reusachtige bulldozer. De gletsjer heeft zich nu teruggetrokken en een gigantisch stuk ijs aan de zijkant achtergelaten: zogenaamd dood ijs, ijs dat niet langer verbonden is met de gletsjer. Hoe mooi dit alles ook was, de kleine hummocks zijn de perfecte schuilplaats voor onze witgele pluizige vrienden, dus af en toe hielden de gidsen ons tegen voor een korte verkenning om niet verrast te worden door een Ijsbeer. Kleine meren, sommige met water, andere nog bedekt met ijs, zorgden voor fantastische fotografie met Recherchebreen als indrukwekkende achtergrond. IJsrichels nodigden sommigen van ons uit voor uitgebreide fotosessies. Dichter bij de gletsjer werden drie Ringelrobben waargenomen, die echter snel verdwenen. Katabatische winden (krachtige koude winden die van de gletsjer komen) werden afgewisseld met windstille momenten, wat laat zien hoe snel het weer kan omslaan in Spitsbergen. Jassen gingen uit en aan! Op beschutte plaatsen toonde de beginnende saxifrage zijn prachtige paarse kleuren, tot groot genoegen van de fotografen. Recherchefjorden heeft veel van de meestal mislukte industriële ondernemingen in Spitsbergen gezien: in Recher-chefjorden voerde de Northern Exploration Company, geleid door Ernest Mansfield, exploratieve mijnbouw uit op magnetiet, asbest en steenkool. Uiteindelijk ging het bedrijf failliet omdat het klimaat op Spitsbergen en het korte seizoen de mijnbouw erg duur maken. Van een andere dimensie zijn de overblijfselen van de Russische Pomor-stations, de dappere Russische pelsjagers die, naast vele andere plaatsen in Sva-lbard, ook overwinterden in Recherchefjorden. Tegen 12.30 uur waren we allemaal terug in Ortelius voor een welverdiende lunch. Daarna verlieten we Recherchefjorden en gingen we op weg naar Bellsund, het grote fjord. De Ortelius ploegde zich langzaam een weg door de woelige golven, wederom tegen de achtergrond van een indrukwekkend landschap. Langzaam voeren we naar Isfjorden, waar we een week geleden onze expeditie waren begonnen ... slechts één week?! En ja hoor, onze reis had net zo'n mooi einde als het begin: Het was weer tijd om walvissen te kijken, want een Bultrug was letterlijk vlak naast Ortelius aan het foerageren ..

Toen de Ortelius aankwam in de haven van Longyearbyen was het moeilijk te geloven dat er al een week voorbij was sinds ons vertrek - het leek gisteren, maar toch ook lang geleden. De expeditiereis had al onze verwachtingen overtroffen en van al onze gelukkige en verbazingwekkende waarnemingen van wilde dieren, waren de meest bijzondere zeker de ijsbeermoeder met haar jongen, de walvissen van de eerste avond en de walrussen op het ijs. En dat waren nog maar een paar van de vele magische momenten die we hadden meegemaakt... Na onze onvergetelijke en bijzondere reis die ons naar zowel het noordelijke als het zuidelijke deel van Spitsbergen had geleid, waren we rijk aan herinneringen en kennis over het noordpoolgebied en zijn wilde dieren. Het was triest om afscheid te nemen van het schip en de bemanning en van de nieuwe vrienden die we tijdens deze reis hadden gemaakt. Maar we waren ook vol verwachting en keken ernaar uit om snel terug te keren naar de hoge breedtegraden, want het poolvirus had ons duidelijk te pakken. Deze geweldige reis zal ons een leven lang bijblijven - in onze herinneringen, in onze verbeelding en in onze dromen. Bedankt allemaal voor zo'n geweldige reis, voor jullie gezelschap, goede humeur en enthousiasme. We hopen jullie in de toekomst weer te zien, waar dat ook mag zijn! Totale afstand gevaren op onze reis: 735 zeemijlen (1.361 km) Het verste noorden: 80°04.1' N / 011°50.9' E Namens Oceanwide Expeditions, kapitein Mika Appel, expeditieleider Jan Belgers, hotelmanager Dejan Nikolic en alle bemanningsleden en medewerkers, was het een genoegen om met jullie te reizen.