PLA05-17, reisverslag, Noord-Spitsbergen, Ijsbeer Special

We kwamen vanuit alle hoeken van de wereld bijeen op een prachtige zonnige zomerdag in Longyearbyen, de hoofdstad (en het enige echte bevolkingscentrum) van Spitsbergen. De ruige heuvels rondom waren bedekt met sneeuw, maar de zon verwarmde de rotsen en het was een warme dag. Eenmaal uit het vliegtuig werden we in de stad afgezet en konden we de kleine nederzetting verkennen of vogels kijken. Vanaf vier uur gingen we aan boord van het schip, wat ons eerste avontuur was - we werden overgebracht naar de Plancius met behulp van de zwarte rubberen Zodiac boten die ons zo vertrouwd zouden maken. Eenmaal aan boord installeerden we ons in onze hutten en later vonden we onze weg naar de Observation Lounge. Toen we allemaal verzameld waren, presenteerde Chief Officer Janus de verplichte veiligheidsbriefing om ons te laten zien hoe we de grote oranje reddingsvesten moesten gebruiken en hoe we moesten verzamelen in geval van nood. De briefing werd onmiddellijk gevolgd door een veiligheidsoefening, om er zeker van te zijn dat we wisten hoe we ons moesten verzamelen in de Lounge, daarna werd ons getoond hoe we naar de reddingsboten moesten gaan als de kapitein ons dat opdroeg. Na de oefening werden we opnieuw uitgenodigd in de Lounge. Onze hotelmanager Sebastian hielp ons wennen met meer informatie over hoe het schip werkt, en kapitein Alexey sprak een paar welkomstwoorden en bracht een toost uit op onze reis. Iets voor zeven uur 's avonds lichtten we het anker en zeilden we van Longyearbyen door Isfjord naar open water langs de westkust van Spitsbergen. Michael, onze Expeditieleider, stelde het Expeditieteam voor en na een paar nuttige tips van onze scheepsdokter gingen we naar de eetzaal voor onze eerste maaltijd aan boord. Daar zaten we aan tafels van zes en meer, maakten nieuwe vrienden en vroegen ons af wat ons de komende dagen te wachten zou staan. Na het eten werden we, dek voor dek, naar de Boot Room geroepen, waar we een paar rubberen laarzen uitkozen om te gebruiken voor onze landingen aan boord van de Plancius. Uiteindelijk, moe van het reizen, trokken we ons terug in onze hutten om uit te rusten en ons klaar te maken voor de eerste volle dag van ons avontuur.

Na een mooie, rustige nacht in zuidelijke richting varen, hadden we er niet op gerekend dat we voor de geplande wekker gewekt zouden worden, maar dat gebeurde wel, en met een geweldig bericht: de brug had een Ijsbeer gespot bij de prachtige gletsjer in de Brepollenbaai. De kapitein was zo vriendelijk om genoeg vaart te minderen zodat iedereen zich kon aankleden en aan dek kon verschijnen voordat hij heel langzaam met Plancius op de beer kroop. De beer was echt ontspannen, genoot van zijn verse prooi, ging af en toe liggen en stond op om een paar stappen te verzetten en weer te gaan liggen om van zijn prooi te genieten. Op een gegeven moment liet hij ons zien dat ook voor beren geldt: "als je moet gaan, moet je gaan!", tot grote vreugde van de Grote Burgemeesteren en Ivoormeeuwen die rond de beer zweefden... Na een tijdje besloten we de beer aan zijn ontbijt over te laten en van ons eigen ontbijt te genieten. Na het ontbijt waren we net uitgenodigd in de lounge voor wat veiligheidsbriefings over Zodiacs, het bezoeken van Arctische gebieden en Ijsberen door expeditieleider Michael en assistent-expeditieleider Katja, toen we weer naar buiten werden geroepen: er was weer een beer gespot en dit keer bleken het drie beren te zijn: een moeder met jongen! Blijkbaar waren ze al een tijdje op pad, want de jongen leken moe van het spelen en rustten wat uit, dicht tegen elkaar aan, terwijl mama een oogje in het zeil hield. Met de Mendeleevbreen (breen = gletsjer) op de achtergrond en verschillende Ringelrobben, Zeekoeten en Kleine Alken op het ijs en het bijna stilstaande water rond het schip was het landschap van de fjord deze ochtend gewoonweg adembenemend! Tegen 10.00 uur waren onze ochtendplannen verschoven van plan A naar B en C, maar opnieuw werden we uit de briefings geroepen voor een groep Beluga's die waren verschenen in scheuren met open water tussen het ijs dat nog steeds de zijkanten van Samarin Bay bedekte. Verschillende witte schimmen toonden hun rug aan ons, maar we zagen ook een paar donkerder gekleurde kalveren. Na de lunch werd ons ochtendplan om in Gåshamna te landen uitgevoerd. We landden allemaal op het stenige en besneeuwde verhoogde strand voor een korte, middellange en lange wandeling in Ijsbeer land. We zagen Arctische jagers, Eidereenden, Rotgansen en Paarse Strandlopers en genoten van het gezang van een Sneeuwgors en het gepiep van de kleine drieteenmeeuwkolonie op de rotsen - hun aanwezigheid werd ook verraden door de groene mosflarden op de kale hellingen eronder. Tegen 18.00 uur waren we allemaal terug op het schip en genoten we van wat vrije tijd om te rusten voordat we ons verzamelden voor onze eerste Recap in de Lounge. Hans vertelde ons wat over de Beluga's die we vandaag zagen en Katja vertelde over vrouwtjes Ijsbeeren die een halsband om hadden. Na het eten zagen we veel Kleine Alken en Zadelrobben om ons heen zwemmen. En toen, toen de meesten van ons al aan hun nachtelijke routine waren begonnen, deed een andere aankondiging ons al onze kleren weer aantrekken: we voeren over de rand van het continentale plat waar de diepzeestromingen omhoog worden geduwd en de opwelling van voedingsstoffen een heel, heel goed swim-by restaurant voor walvissen creëert. In één druk uur zagen we een Blauwe Vinvis, tientallen Dwergvinvissen, Gewone Vinvissen, Bultruggen (heel dicht bij het schip, we konden soms hun kaken horen dichtslaan als ze opdoken van hun diner) en Witsnuitdolfijnen. Het was een complete voederwoede! Het was al na middernacht toen de kapitein ons uiteindelijk wegstuurde van deze verbazingwekkende gebeurtenis, om ervoor te zorgen dat we op tijd verder naar het noorden zouden gaan voor onze geplande landing voor morgen. Wat een geweldige eerste volle dag op de Plancius!

De dag ontmoette ons met heerlijk rustig, windstil en bewolkt weer, zeer ongebruikelijk voor de door wind geteisterde Arctische gebieden. Na het ontbijt kregen de gasten een inleiding over de aanstaande landing door onze expeditieleider Michael. We keken er allemaal naar uit om walrussen te ontmoeten op een schilderachtig Arctisch zandstrand in Poolepynten, op Prins Karls Forland. Toen alle nodige informatie was gegeven, was het tijd om ons klaar te maken voor de landing. De AECO-regels zijn streng en we moeten ons er allemaal aan houden om de kwetsbare Arctische natuur geen schade toe te brengen. De regels schrijven voor dat niet meer dan 50 gasten tegelijk onze dikke, zware noordelijke vrienden mogen bezoeken. We moesten ons in twee groepen opsplitsen. Poolepynten is een zeer interessante plek, niet alleen vanwege de kans om walrussen te ontmoeten, maar ook vanwege het hout! Ja, het is mogelijk om hout te vinden in het noordpoolgebied. De kustlijn ligt vol met grote oude houten boomstammen, die door oceaanstromingen vanuit Siberië hierheen zijn gebracht. Verbazingwekkend en ongelooflijk dat hout in staat is om zulke lange afstanden af te leggen! Lang geleden werd dit drijfhout door Russische Pomors gebruikt als bouwmateriaal voor hun hutten en hutjes. Onze alwetende enthousiaste gids Frigga gaf iedereen er gedetailleerde informatie over. Om bij de Walrussen te komen moesten we een paar honderd meter langs de kust lopen. Bij het naderen moest iedereen zwijgen en de aanwijzingen van de gidsen opvolgen, die ze niet met woorden, maar met gebaren gaven. En hier zijn ze dan! Enorm grote, zware luie "tandwalsen", slapend met slagtanden die in de grond, in de lucht en in elkaar wijzen. Een paar van hen waren zelfs aan het baden vlak naast de kustlijn. Na 10 minuten naar deze prachtige (en stinkende) wezens te hebben gekeken, moesten we langzaam teruglopen naar de landingsplaats. Zodra iedereen weer op het schip was, haalde Plancius het anker op en zette koers naar het noorden. Tegelijkertijd werd de lunch geserveerd. Toen de lunch voorbij was, begon het wetenschappelijke en educatieve deel van het programma. Katja en Hans, onze uitstekende wetenschappers, gaven ons de een na de ander twee lezingen. Katja sprak over Ijsbeeren. Uit haar lezing wisten we hoe ze geboren worden, hoe ze opgroeien, hoe ze jagen, waar ze heen trekken, wanneer ze paren en bevallen. Bovendien onthulde Katja ons een geheim, namelijk hoe Ijsberen het niet koud hebben, door de structuur van hun vacht, huid en de vetlaag eronder uit te leggen. Hans sprak over walvissen. Het was een gevraagde lezing na de waanzinnige walvissafari van de vorige avond. Hans gaf ons een gedetailleerde uitleg over wat we de vorige avond hadden gezien: welke kleur hebben de flippers van een Bultrug, hoe groot is een Blauwe Vinvis, hoe kun je hem onderscheiden van een Gewone Vinvis. We leerden ook waarom Potvissen zich voordoen als drijvende boomstammen, welke soorten dolfijnen we hebben in het noordpoolgebied en nog veel meer interessante dingen en feiten. We waren niet verrast dat de avondreceptie werd onderbroken door een voorbij zwemmende Potvis. Na het diner passeerde de Plancius een wetenschappelijk schip dat als missie had om walvissen te zoeken en te merken. Het lijkt erop dat onze "Ijsbeer Special" ook een "Walvis Special" is geworden.

Vanochtend zijn we Raudfjorden op Noordwest-Spitsbergen binnengevaren. Het is een fjord van ongeveer 20 kilometer lang en 5 kilometer breed met een aantal zijbaaien met afkalvende gletsjers. Ongeveer driekwart van de fjord was nog bedekt met vast ijs (het zee-ijs dat nog aan land vastzit). Eerst was er een mist die ons al heel vroeg in de ochtend vergezelde, maar zodra we de fjord binnenvoeren klaarde het op, de zon scheen en een fantastisch landschap opende zich voor onze ogen. Er waren nog twee schepen in de baai op zoek naar Ijsbeeren zoals wij. We verkenden het snelle ijs en controleerden de hellingen van de bergen grondig om de koning van de Noordpool te vinden. Later was het tijd voor ons om het Arctische pakijs te naderen en de Plancius voer noordoostwaarts. We zeilden langs het pakijs en passeerden de 80° N, een indrukwekkende prestatie! Halverwege de ochtend hoorden we de aankondiging waar we allemaal op hadden gewacht van Michael: "we hebben een Ijsbeer gespot!". We kleedden ons warm aan en kwamen aan dek terwijl het schip langzaam de beer in het ijs naderde. Het was een enkele beer die eerst naar ons toe kwam toen hij ons zag, maar toen besloot hij dat we niet zo interessant waren en stopte om op het ijs te rusten. Plancius bleef langzaam naderen tot we op korte afstand waren en iedereen van het uitzicht kon genieten en veel foto's kon maken. De beer lag te relaxen op het ijs. Een groot deel van de ochtend bleven we naast de beer en tegen lunchtijd baanden we ons langzaam een weg uit het ijs. Na de lunch ging de zoektocht verder en bleven we langs de ijsrand varen. De mist, die kwam en ging, gaf een dramatische sfeer en we voelden ons als de oude ontdekkingsreizigers. In de middag gaf Sebastian een lezing over Roald Amundsen, een geweldige lezing die een volledig overzicht gaf van alle expedities van Amundsen tijdens zijn leven, zijn vroege jaren, de Belgica Expeditie, de Noordwest Passage, de Zuidpool Expeditie en de rest van zijn avonturen. Net voor het recap bood de bar een Happy Hour aan om onze eerste dag op het ijs en de fantastische waarneming van de Ijsbeer te vieren. Na het diner gingen we verder met uitkijken, zeilend langs de rand van het zee-ijs, en plotseling werd er omgeroepen dat er een Groenlandse Walvis was gezien! Op Groenlandse Walvissen is bijna tot uitsterving gejaagd en ze zijn al jaren niet meer gezien in dit gebied, maar nu lijkt het erop dat er weer een paar beginnen terug te komen naar Spitsbergen. We kwamen aan dek en konden de "voetafdrukken" van de walvis onder water zien zwemmen op weg naar het ijs. We konden de walvis niet zien, maar het was fascinerend om getuige te zijn van de aanwezigheid van deze zelden geziene reuzenzoogdieren. Het was tijd om goed uit te rusten en onze energie weer op te laden voor een nieuwe spannende dag morgen.

Vannacht verliet de Plancius het zee-ijs en had een soepele overgang terug naar Spitsbergen voor een bezoek aan Amsterdamøya (øya = eiland). Het schip werd wakker met uitzicht op Smeerenburg aan de zuidkant van het eiland. Na het ontbijt begon de landing met de vogelaars als eerste groep op het strand. Deze groep maakte een vogelwandeling met Hans naar de westkant van Smeerenburg, waar ze verschillende soorten steltlopers observeerden. De andere passagiers bezochten de overblijfselen van het voormalige Nederlandse walvisstation Smeerenburg, waar Frigga uitleg gaf over de archeologie op het terrein. Daarna gingen alle groepen terug naar de landingsplaats. Bij aankomst op de landingsplaats waren er vier Walrussen bij het eiland verschenen, die van een afstandje keken naar wat we op de wal aan het doen waren. Iedereen keerde terug naar Placius om aan boord van een lunch te genieten terwijl het schip het anker ophaalde en op weg ging naar Magdalenefjord. Het schip kwam vroeg in de middag aan in de fjord en de kalme weersomstandigheden maakten een Zodiac cruise langs enkele gletsjers in de fjord mogelijk. Tijdens de Zodiac cruise werden grote groepen Koningseiders en Eiders van dichtbij gezien. Aan het einde van de fjord bereikten we de gletsjer en terwijl we er op veilige afstand van bleven, kon iedereen genieten van een indrukwekkend uitzicht. Op de terugweg naar Plancius werd een stop gemaakt onder de Kleine Alk kolonie. Duizenden Kleine Alken vlogen in en uit de kolonie en de roep van deze vogels was over het hele fjord te horen. Na bijna twee uur op een Zodiac krijg je het wel een beetje koud... en het hotelpersoneel stond bij de loopplank met gluhwein en warme chocolademelk voor als we weer aan boord gingen. Maar de dag was nog niet voorbij! Barbecuetijd!!! Op dek 3 buiten stond de grillparty opgesteld. Passagiers en bemanning genoten van een gevarieerde barbecue en drankjes. Het feest ging door op de dansvloer tegen de achtergrond van de Magdalenefjord. Tegen het einde van de avond besloot een Dwergvinvis om Plancius te bezoeken, waardoor het een perfecte afsluiting was van een lange dag in het Noordpoolgebied met veel nieuwe indrukken.

Vandaag gaan we weer op zoek naar wild langs de randen van het pakijs. De weergoden werken vanochtend goed mee: geen wind, bewolkt (wat erg prettig is als je bedenkt hoeveel gereflecteerd licht onze verrekijkerzoektocht anders had kunnen verstoren) en niet al te koud. Het duurde niet lang voordat de eerste Walrussen op een ijsschots werden gezien. In totaal werden er ongeveer zeven Walrussen gezien, elk koning van hun eigen ijsschots, gevolgd door een Dwergvinvis in het water aan bakboordzijde van het schip. Rond elf uur kregen we verschillende Baardrobben te zien, ook solo op schotsen. Op één na: zij had gezelschap van een paar kleine alken die onder haar weggestopt zaten, in een klein gaatje in het ijs, net tussen de waterlijn en de dunne sneeuwlaag bovenop de ijsschots (en de vrouwelijke Baardrob, die toen werd omgedoopt tot Vogelrob). Terwijl we 's ochtends verder zochten naar een ijsbeer, passeerden we het prachtige zeilschip Rembrandt van Rijn, dat als bij toverslag uit een mistflard leek te verschijnen. Na de lunch gingen we verder met zoeken, maar afgezien van prachtige witte ijsschotsen, blauwige drukruggen en veel Kleine Alken en af en toe een zeehond, lukte het ons niet om een beer op de rand van het pakijs te vinden. Een goed moment voor Hans om ons te trakteren op een leuk gesprek over poolvogels.

Vanochtend wekte Michael ons zachtjes met de mededeling dat het weer een beetje vlak was, maar dat was maar goed ook! Gewend aan het ritme van het scheepsleven, namen we allemaal onze tijd, dronken koffie terwijl we uit de Lounge ramen keken, gingen naar buiten om de dag te voelen en namen een goed ontbijt voor onze landing. Michael schetste het plan voor de ochtend, met Gjertsenodden in St Jonsfjord waar we zouden landen. Een ander schip, het zeilschip Noordelicht, lag daar, nog een Oceanwide schip, deze met slechts 18 passagiers. We landden op een vlak zandstrand met uitgestrekte stukken morene die waren achtergelaten door een zich terugtrekkende gletsjer en die een glooiend, complex en heuvelachtig terrein achter het strand vormden. Katja ging op pad met de lange wandelaars, met als doel de verste bergkam, daarna ging de gemiddelde groep op pad en als laatste gingen de zelfbeschreven 'vogelaars' en langzame wandelaars op pad om hun ding te doen. Er waren een paar rendieren op de hellingen en het uitzicht was fantastisch. De meesten van ons namen een kijkje bij de zeer kleine pelsjagershut, met een bijgebouw met uitzicht, gelegen op een punt met uitzicht over de fjord. Een ongebruikelijke vondst voor deze reis was de Svalbard Alpensneeuwhoen hoog in de heuvels, maar de mensen genoten tijdens alle wandelingen van de geluiden van de vele zingende Sneeuwgorzen. Terug aan boord, en na de gebruikelijke grote lunch, werd het erg rustig op het schip terwijl de meesten van ons een beetje rust namen in onze hutten. Ondertussen voeren de officieren van het schip de Plancius naar het zuiden, naar Tordenskjoldbukta, een landingsplaats in de toendra, met indrukwekkende bergen erachter en hoge zandkleurige rotsformaties langs de kust. Zodra we op het strand waren geland, gingen we een kleine helling op, en over de richel stonden verschillende rendieren te wachten, die naar ons keken terwijl we ons klaarmaakten voor onze wandelingen. We gingen in onze groepjes weer op verkenning, volgden korte verhoogde lijnen van rotsen, staken kleine stroompjes over en zakten een beetje weg op drijvende mosplatforms. Er waren veel verschillende vogels, met voorbij vliegende Eiders en Paarse Strandlopers langs de kustlijn. Rendieren volgden ons op onze wandelingen en keken net zo geïnteresseerd naar ons als wij naar hen keken. Helaas moesten we na een te korte tijd aan land weer terug naar het schip, omdat we weer naar Longyearbyen moesten. Eenmaal terug aan boord hadden we maar weinig tijd voordat we weer in de Lounge waren voor onze laatste Recap en Briefing. Na een toast van de kapitein werden alle mensen bedankt die de reis zo aangenaam hebben gemaakt, gevolgd door alle informatie die we nodig hebben voor onze landing in Longyearbyen. Ons laatste diner op de Plancius was vol gepraat en gelach, en we verhuisden van de eetzaal naar de lounge, genietend van onze laatste avond aan boord, maar niet vergeten onze koffers te pakken voor het vroege vertrek van het schip.

We werden veel te vroeg wakker, aan het dok in Longyearbyen, verdrietig om te weten dat we het schip gaan verlaten. Ons laatste ontbijt leek veel te vroeg, maar werd zeer gewaardeerd, omdat we niet weten waar onze volgende maaltijden vandaan zullen komen!!! We lagen aan de kade bij Bykoya en het was tijd om het schip voor de laatste keer te verlaten. Op de kade vonden we onze bagage en sorteerden we onszelf in de juiste bussen. We namen afscheid van onze nieuwe vrienden en vertrokken op onze reis en vlucht naar huis, verdrietig om te vertrekken, maar ook vol verwachting naar onze volgende avonturen. Totaal afgelegde afstand: 1009.0 zeemijlen | 1868 kilometer Het verst naar het noorden: 80o15.87'N/010o37.25E Namens Oceanwide Expeditions, de kapitein, de bemanning en het personeel aan boord van MV Plancius: Het was een genoegen om met jullie te reizen en we hopen jullie weer te zien!