De grootsheid van Groenland
Als je ooit de kans krijgt om een reis naar Groenland te maken, zul je versteld staan van de kustlijnen, fjorden, met ijs bedekte bergtoppen en de grote uitgestrektheid van het met sneeuw bedekte land. Je zult ook merken dat Groenland een ruig gebied is met een rijke diversiteit aan leven, waardoor het ook voor wetenschappers een droomlocatie is.
Een Groenlandse vis aan de haak slaan
Wetenschappers hebben voor het eerst ontdekt dat de gletsjers van Groenland van vitaal belang zijn voor de visvangst in het land, waarbij één type gletsjer - zeegletsjers - een heel voedselweb ondersteunt. Gletsjers die in zee uitmonden leveren voedingsstoffen voor de fjorden, waar de Groenlandse heilbot leeft.
Wanneer een gletsjer in een fjord ligt, stroomt het smeltwater onder de gletsjer uit, waardoor er een dichtheidsverschil ontstaat tussen het verse smeltwater en het oceaanwater. Hierdoor stijgt voedselrijk water van de bodem van de fjord naar de oppervlakte. Dit stimuleert de groei van fytoplankton in de zomer, dat de basis van de voedselketen vormt.
Fytoplankton wordt op zijn beurt weer gegeten door zoöplankton, dat weer wordt opgegeten door kleinere vissen, enzovoort. Onderzoekers ontdekten daarentegen dat gletsjers die aan land eindigen en via afwateringsrivieren in fjorden uitmonden, beperkte hoeveelheden voedingsstoffen in het omringende oppervlaktewater produceren, wat tot lagere aantallen heilbotten leidt.
Kleine Alken bemesten het Groenlandse landschap
Wetenschappers hebben ontdekt dat de Kleine Alk, die je in overvloed kunt zien tijdens een reis door Spitsbergen, een grote invloed heeft op het landschap van Noordwest-Groenland, omdat de uitwerpselen van de vogel rijke voedingsstoffen leveren voor de groei van gras en bloemen. Elke zomer arriveren ongeveer 60 miljoen Kleine Alken vanuit Newfoundland in het noordwesten van Groenland.
Onderweg voeden de vogels zich met zoöplankton en de voedingsstoffen worden naar hun kolonies getransporteerd. De grootschalige cyclus van voedingsstoffen ondersteunt een verscheidenheid aan vegetatie en biedt een thuis voor een rijke diversiteit aan planten en dieren, waaronder muskusossen, rendieren, ganzen en hazen. Wetenschappers hebben berekend dat de vogels verantwoordelijk zijn voor 85 procent van de biomassa in het gebied.
IJzerrijke sedimenten zijn belangrijke voedselbronnen op Groenland
Onderzoekers hebben een speciaal ontwikkelde onderwatercamera gebruikt om te zien hoe ijzerrijke sedimenten, die een belangrijke voedselbron zijn voor zeealgen, zich gedragen in de oceaan. Voorheen werd aangenomen dat ijzerdeeltjes dicht bij de kustlijn werden afgezet. In plaats daarvan bleek dat ijzerdeeltjes verder de fjord in werden getransporteerd, weg van de zee.
De reden hiervoor bleef een mysterie totdat de opnamen lieten zien dat, in plaats van ijzerdeeltjes die aan sedimentdeeltjes kleefden om bolvormige vlokken te vormen, individuele ijzerdeeltjes aan elkaar kleefden om onregelmatige vlokken te vormen. Deze onregelmatige vlokken werden nagemaakt in een laboratorium en tests toonden aan dat de onregelmatige vormen van de vlokken hen hielpen te blijven drijven, wat betekent dat ze verder weg van de kust kunnen worden gedragen.
Afbeelding door Katja Heissig
Een zoetwaterreservoir onder het Groenlandse ijs
Als je Groenland bezoekt, valt het je op hoeveel land er bedekt is met ijs. Maar er is meer dan je op het eerste gezicht zou denken: Wetenschappers deden een verbazingwekkende ontdekking toen ze bij toeval een smeltwaterreservoir vonden binnen een Groenlandse ijskap die een gebied van 70.000 vierkante km beslaat.
Toen onderzoekers naar ijsmonsters aan het boren waren, vonden ze vloeibaar water dat uit de boor stroomde, een verrassing aangezien de luchttemperaturen op het moment van boren ver onder het vriespunt lagen. Toen ze hun booruitrusting naar een andere plek verplaatsten, vonden ze opnieuw vloeibaar water. Na bestudering van radarbeelden van het gebied ontdekten ze een duidelijke waterlijn die onder de sneeuw weerspiegeld werd.
Het blijkt dat de aquifer tussen de 5 en 50 meter dik is en dat het water zich ongeveer 10 meter onder het oppervlak van de ijskap bevindt. De ontdekking is een grote stap voorwaarts in de glaciologie, omdat wetenschappers eerder dachten dat het landijs uit ijs en sneeuw bestond, maar nu zien dat er ook vloeibaar water bij betrokken is.
Onderzoekers denken dat de aquifer is ontstaan door het smelten van ijs en sneeuw in de zomer, wanneer de temperaturen boven het vriespunt liggen. Het smeltwater sijpelt dan door de dichte sneeuw gedurende de zomermaanden. In de winter, wanneer er veel sneeuw valt in Groenland, isoleert de dikke sneeuw de aquifer van de koude luchttemperaturen, waardoor het vloeibare water het hele jaar door kan bestaan.
Wetenschappers hebben nog niet ontdekt waar de aquifer afwatert, omdat de afvoer gelijk moet zijn aan de snelheid waarmee de aquifer wordt gevuld. Anders zou het waterpeil sneller gestegen zijn dan waargenomen. Tot nu toe wordt gespeculeerd dat de aquifer afstroomt via kleine kanaaltjes in het ijs die het water naar laaggelegen gebieden leiden, waar het uiteindelijk de zee in stroomt.
Foto door Nick Cobbing
Een oude Groenlandse haai
Onderzoekers hebben een Groenlandse haai gevonden die 's werelds oudste levende gewervelde dier is. De leeftijd wordt geschat tussen 272 en 512 jaar, wat betekent dat hij ergens tussen de Franse Revolutie, in 1789, en 1482, toen Columbus in Amerika landde, is geboren.
Hoewel de haai een van de grootste vleesetende haaien ter wereld is, moeten wetenschappers nog veel leren over de soort. Om erachter te komen hoe oud de haai is, hebben wetenschappers een techniek gebruikt die monsters van kristallijne eiwitten in de ooglens van de haai dateert.
Gewoonlijk tellen wetenschappers de groeilagen van oorstenen, knobbeltjes van calciumcarbonaat in het oor van vissen, maar haaien hebben een skelet van kraakbeen in plaats van botten en hebben deze stenen dus niet. Daarom ontwikkelden de wetenschappers een koolstofdateringsmethode om de kristallijne eiwitten van de haai te analyseren. Deze eiwitten worden gevormd tijdens de embryonale fase en veranderen niet tijdens het leven van het dier.
Groenland en het oudste fossiel op aarde
In het westen van Groenland hebben wetenschappers een 3,7 miljard jaar oud gesteente gevonden dat bewijs bevat van oeroud leven, waardoor het het vroegste teken van leven op aarde is. De levensvorm ziet eruit als stromatolieten en verslaat de vorige recordhouder met ongeveer 200 miljoen jaar. Het vorige record van de vroegste levensvorm stond op naam van 3,48 miljard jaar oude stromatolieten in Australië.
Interessant is dat de fossielen laten zien dat er al heel kort leven op aarde bestond nadat asteroïden op de aarde insloegen. Voorheen werd aangenomen dat de aarde gesteriliseerd was na een intens bombardement, maar de ontdekking van leven kort daarna laat zien dat het leven niet zo kwetsbaar is als ooit werd aangenomen.
Het is ook mogelijk dat een van de asteroïden iets basisch naar de aarde bracht, dat zich na verloop van tijd ontwikkelde tot stromatoliet. Dit is echter maar één kant van het debat onder geologen over hoe het leven is ontstaan.
De koraalriffen van Groenland
Een team oceanografen in Groenland heeft een type koraal gevonden, lophelia pertusa, dat normaal gesproken op koraalriffen groeit. Tot voor kort dacht men dat er geen koraalriffen in Groenland waren. Omdat de onderzoekers de koralen vonden in een gebied met warme stromingen, denken ze dat er veel meer koraalriffen rond Groenland zijn.
Het gevonden koraal lijkt een kruising te zijn tussen de riffen in Noorwegen en die in Californië. Wat bekend is, is dat dit type koraal in relatief warm water leeft en door oceaanstromingen, waaronder de Golfstroom, naar het noorden wordt meegevoerd. Het kan leven zonder zonlicht, in tegenstelling tot zijn verwanten in warm water, die vaak afhankelijk zijn van zonminnende algen.
Daarom speculeren de wetenschappers dat het mogelijk is dat het koraal in Groenland een springplank is tussen de twee populaties in de Stille Oceaan en de Atlantische Oceaan. Tot nu toe weten de wetenschappers niet hoe lang dit koraal al in Groenland leeft, maar ze weten wel dat de Noorse riffen meer dan 8000 jaar oud zijn, wat betekent dat ze waarschijnlijk zijn gegroeid nadat de laatste ijstijd eindigde.