IJsbergen zijn een iconisch beeld geworden dat wordt geassocieerd met de ijskoude wildernis van Antarctica en het Noordpoolgebied. Ze drijven zelfs af naar scheepvaartroutes en laten zo hun sporen achter in de geschiedenis. Veel ijsbergen zijn beroemd en berucht geworden vanwege hun enorme omvang of hun impact op de scheepvaart, zoals de ijsberg die in verband wordt gebracht met het zinken van de RMS Titanic in 1912.
In de ijzige wildernis van Antarctica heeft een andere kolossale ijsberg de wereldwijde aandacht getrokken: ijsberg A23a. Met een oppervlakte van bijna 4000 vierkante kilometer is deze tafelvormige, drijvende massa van oud, compact ijs groter dan sommige landen – en zijn reis heeft tientallen jaren geduurd. Tijdens een expeditie naar Antarctica kunt u deze bevroren kolos misschien zien – onmogelijk te missen als uw paden elkaar kruisen!
Hoe oud is ijsberg A23a?
Het ijs waaruit A23a bestaat, is veel ouder dan de ijsberg zelf. Het is afkomstig van de gletsjers die al duizenden jaren de ijsplaten van Antarctica voeden. IJsberg A23a verscheen in 1986 toen hij afbrak van de Filchner-Ronne-ijsplaat. Destijds was het een van de vele enorme ijsbergen die op natuurlijke wijze afbraken als onderdeel van de langdurige glaciale cyclus van Antarctica. Maar in tegenstelling tot de meeste ijsbergen, die uiteindelijk smelten of uiteenvallen, kwam A23a door zijn enorme omvang en gewicht vast te zitten op de zeebodem van de Weddellzee, waar hij bijna vier decennia lang als een bevroren object bleef liggen.
Foto door Sara Jenner
Waar bevindt ijsberg A23a zich nu?
Eind 2023 lieten satellietgegevens iets opmerkelijks zien: ijsberg A23a was van de zeebodem losgekomen en begon te drijven, waarschijnlijk als gevolg van jarenlange beukingen door andere ijsbergen, de druk van het zee-ijs en de langzame afname van de basis door opwarming van het water. Gedreven door wind en stroming kwam A23a terecht in de Antarctische Circumpolaire Stroom, de krachtige oceaanstroom die rond het continent stroomt. Nu hij in open water drijft, is ijsberg A23a langzaam naar de Zuid-Atlantische Oceaan gedreven en heeft hij de Weddellzee en het Antarctisch Schiereiland achter zich gelaten.
Dit immense stuk oud ijs, zo groot als een stad, is op weg naar Zuid-Georgië, een toevluchtsoord voor wilde dieren die gedijen in de voedselrijke zeeën. In maart 2025 was ijsberg A23a opnieuw gestrand op de zeebodem, ongeveer 73 km (45 mijl) van de kust van Zuid-Georgië.
In augustus 2025 meldden wetenschappers van de British Antarctic Survey dat ijsberg A23a was begonnen uiteen te vallen, waarbij zelf enorme ijsbergen afkalfden die naar het noordwesten worden meegevoerd naar de ijsbergengang. De kroon die A23a sinds de jaren tachtig met tussenpozen heeft gedragen als grootste ijsberg ter wereld, is nu, in augustus 2025, overgegaan op een andere ijsberg, D15a, die nog steeds stevig verankerd ligt aan de kustlijn van Antarctica.
Het uiteenvallen van A23a zal waarschijnlijk nog enige tijd doorgaan, waarbij de ijsmassa, die nu naar schatting zo groot is als Groot-Londen, gestrand blijft op de zeebodem ten zuiden van Zuid-Georgië. Tijdens een expeditiecruise naar Antarctica kunt u ijsberg A23a misschien nog zien, maar met elk seizoen dat voorbijgaat, zal deze massa Antarctisch ijs afnemen en zijn erfenis afkalven in de woeste Zuidelijke Oceaan.
Foto door Meike Sjoer
De impact van ijsberg A23a op Antarctica
Hoewel het afkalven van A23a van de Filchner-Ronne-ijsplaat niet volledig direct verband hield met klimaatverandering, wijst de toenemende frequentie van dergelijke gebeurtenissen en hun interactie met warmere wateren op een groter patroon van ijsinstabiliteit op veel van de ijsplaten van Antarctica.
Terwijl ze afdrijven, kunnen enorme ijsbergen zoals A23a over de zeebodem schuren, waardoor voedingsstoffen in het omringende water vrijkomen, wat zowel positieve als negatieve gevolgen kan hebben voor de lokale fauna. Grote ijsbergen kunnen ook grote hoeveelheden zoet water in sub-Antarctische ecosystemen brengen, wat de oceaancirculatie en de vermenging van voedingsstoffen kan beïnvloeden.
Er is nog steeds discussie over de vraag of A23a een bedreiging vormt voor de fauna van Zuid-Georgië, waar het de toegang tot voedselgebieden voor pinguïns en zeehonden kan verstoren en blokkeren. Grote ijsbergen zoals A23a worden nauwlettend in de gaten gehouden om inzicht te krijgen in de effecten van de opwarming van de aarde op Antarctica en de impact van dergelijke grote ijsbergen op de ecosystemen en biodiversiteit van Antarctica.
Foto door Sara Jenner
Feiten over ijsberg A23a
- Het is de op zeven na grootste ijsberg in de geschiedenis – de grootste bevestigde ijsberg, B-15, was bijna drie keer zo groot als A23a!
- Toen hij in 2023 losbrak van de zeebodem, was ijsberg A23a zo groot als de Amerikaanse staat Rhode Island en twee keer zo groot als Groot-Londen.
- De ijsberg weegt maar liefst een biljoen ton!
- A23a zat bijna 40 jaar vast op de zeebodem in de Weddellzee.
- In 1956 meldde de USS Glacier een ijsberg van 333 kilometer lang en 100 kilometer breed, waarmee dit de grootste in de geschiedenis was. Maar over de werkelijke omvang bestaat discussie.
Kom oog in oog te staan met ijsbergen in Antarctica
Niet alle ijsbergen zijn zo enorm als A23a. Er zijn veel verschillende soorten die u kunt verwachten te zien tijdens een expeditiecruise naar Antarctica. Kleine stukken ijs staan bekend als growlers en bergy bits, terwijl grotere, indrukwekkendere ijsbergen worden ingedeeld in een schaal van klein tot zeer groot.
Ze worden doorgaans ingedeeld in tabulaire en niet-tabulaire ijsbergen, waarbij tabulaire ijsbergen steile zijkanten en een vlakke bovenkant hebben. Niet-tabulaire ijsbergen worden verder onderverdeeld in koepelvormige, piekvormige, wigvormige, droogdokvormige of blokvormige ijsbergen.
Foto door Sara Jenner
Welk type ijsberg u ook tegenkomt – en u zult er veel ontdekken – het is een ontzagwekkende ervaring om getuige te zijn van de krachten van ijs, oceaan en tijd in actie. Het herinnert ons eraan hoe onderling verbonden en veranderlijk onze planeet is, van pool tot pool.
Terwijl ijsberg A23a langzaam verder drijft naar open zee, laat hij niet alleen een ijzig spoor achter, maar ook een erfenis die verbonden is met de oeroude processen van onze natuurlijke wereld en de veranderingen die op onze planeet zijn teweeggebracht door het langzame verstrijken van de tijd en de impact van industriële versnelling.
Hoofdfoto door Sara Jenner